Ik slaap slecht

Heb ik dan voldoende geslapen of niet?

VOLDOENDE SLAAP Mensen die verschillende nachten niet goed slapen vragen zich wel eens af wanneer er sprake is van een probleem. De vraag 'slaap ik wel voldoende'? steekt dan al snel de kop op en kan één of meer slapeloze nachten in de hand werken. Het is echter een vraag die niet eenduidig te beantwoorden is, want verschillende elementen spelen een rol. Volgende bijkomende vragen zullen waarschijnlijk meer duidelijkheid bieden: ben je moe of niet, hoeveel slaap heb je van nature nodig en hoe efficiënt slaap je? MOE Dit is zowat de meest voorkomende klacht bij de huisarts dezer dagen. Veel mensen voelen zich moe en concluderen al snel dat ze niet voldoende slapen. Om de vermoeidheid die gevoeld wordt aan te pakken gaat men meer slapen door een middagdutje in te lassen, vroeger te gaan slapen of uit te slapen als het kan. Bijna verontwaardigd wordt er dan gezegd: "Hoe is het mogelijk, ik ben zo moe maar kan niet slapen. Ik heb echt een probleem!" Het probleem is hier niet de slaap, maar het verkeerd inschatten van het signaal 'moe'. Er is namelijk een groot verschil tussen 'moe zijn' en 'slaap hebben'. Als je slaap hebt dan merk je dat je lichaam klaar is om te slapen. Stel dat je favoriete serie op Netflix staat te lonken en je wil persé nog één aflevering zien, dan zal je moeite moeten doen om je ogen open te houden als je slaap hebt. In het geval van 'moe zijn' kan je gerust nog een aflevering van je favoriete serie kijken zonder dat je ogen dicht vallen. Alleen bestaat de kans dat je nadien niet meer precies weet wat er gebeurt is of je hebt moeite om je aandacht erbij te houden. In het geval van 'slaap hebben' is naar bed gaan en slapen de oplossing. Bij 'moe zijn' gaat het vaak om een mentale vermoeidheid door de vele dingen waar we overdag aan moeten denken. Slapen is dan niet de oplossing, de kans is zelfs groot dat je de slaap niet kan vatten omdat je mentale processor op de achtergrond nog staat te draaien. Die heb je eerst uit te schakelen door je hoofd leeg te maken op een manier die jou helpt: gaan sporten, een wandeling door het bos maken, het gras maaien, je yogamat uitrollen,... Wees je dus bewust van het verschil tussen moe zijn en slaap hebben.

SLAAP

Nu je kan invoelen of je lichaam echt slaap heeft, kan je gaan inzoomen op de vraag hoeveel slaap jij eigenlijk nodig hebt. Dit is voor iedereen verschillend. Er wordt altijd gezegd dat we ongeveer 8 uur slaap per nacht nodig hebben. Dit is een gemiddelde. Dat wil zeggen dat de één wat minder slaap nodig heeft dan die 8 uur en de ander wat meer. Let wel op, 'wat' wordt nogal eens overschat met een aantal uur. Ons slaapmechanisme is een log systeem, wat wil zeggen dat één uur al veel verschil maakt. De kans dat je minder dan 5 uur of meer dan 10 uur slaap nodig hebt is erg klein.

Over het algemeen kan je zelf wel een inschatting maken of jij iemand bent die veel of weinig slaap nodig heeft. Een goede indicator is je fitheid en functioneren overdag. Als jij je normale activiteiten overdag kan doen zonder dat je het gevoel hebt dat jij jezelf de dag moet doorslepen of extra moeite moet doen (of naar pepmiddelen als cola, chocola of koffie grijpt), dan slaap je over het algemeen voldoende. Als je echt geen idee hebt van het aantal uur slaap dat je nodig hebt of hier nieuwsgierig naar bent, dan kan je dit gaan testen. Hoe je dat precies doet leg ik uit in dit e-book.

EFFICIËNT Als je weet hoeveel slaap je ongeveer nodig hebt om goed te functioneren, dan kan je nagaan of je voldoende slaapt. Hier komt slaapefficiëntie om de hoek kijken. Want, zoals eerder aangehaald, gaan veel mensen in bed liggen terwijl ze niet echt slaap hebben. Je valt meestal ook niet meteen in slaap als je naar bed gaat en wordt misschien 's nachts wel eens wakker van de kinderen of om naar het toilet te gaan. Dat wil zeggen dat je niet alle tijd die je in bed doorbrengt effectief aan het slapen bent. De tijd die je effectief slaapt is je slaapefficiëntie. Die kan je handig in kaart brengen door het gebruik van een slaapdagboek. Als je deze minstens één week (7 dagen) bij houdt dan krijg je een goed gemiddeld overzicht. Hopelijk is het resultaat dan minstens 85%, wat toch als minimum wordt aangenomen om van een goede slaapefficiëntie te spreken. Bij een score lager dan 85% zullen we samen gaan kijken welke maatregelen kunnen helpen om je slaapefficiëntie te verhogen. Voor gebruik van het slaapdagboek en berekenen van je slaapefficiëntie organiseer ik geregeld een challenge. Via de website kan zien wanneer een challenge doorgaat.

KWALITEIT Soms is het mogelijk dat er sprake is van een goede slaapefficiëntie maar men toch niet tevreden is over zijn slaap. Dan is het goed om verder te gaan kijken naar de kwaliteit van je slaap. Er zijn immers een aantal factoren die invloed hebben op de kwaliteit van je slaap. Ik zeg het wel vaker: 'slaap is een complex gegeven.' Het is net als een puzzel met duizend stukjes die je elk gaat bekijken om het totale plaatje duidelijk te krijgen. Zo kan een slaapstoornis je slaapkwaliteit ondermijnen. Daarom adviseer ik vaak om een 'slaapscan' te laten doen. Geen letterlijke scan, maar een soort persoonlijke analyse aan de hand van vragenlijsten. Om op die manier een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van jouw situatie gelinkt aan slaap en een mogelijke slaapstoornis aan het licht te brengen of uit te sluiten. Zo kan er gericht advies gegeven worden. Als slaapcoach ben ik hier om je te begeleiden op je weg naar een betere nachtrust. Heb je vragen of wil je meer gepersonaliseerd advies? Neem gerust contact met me op. Samen kunnen we werken aan het verbeteren van jouw slaapefficiëntie en het bereiken van een betere kwaliteit van leven.